Employment Generation through Poultry Farming: कडकनाथ कोंबडी पालनातून उस्मानाबादच्या कमल कुंभार यांना राष्ट्रीय पातळीवर प्रतिष्ठित महिला उद्योजिका पुरस्कार
Employment Generation through Poultry Farming: कडकनाथ कोंबडी पालन
उस्मानाबाद जिल्ह्यातील हिंगळजवाडी या छोट्याशा गावातील कमल कुंभार यांना राष्ट्रपतींच्या हस्ते राष्ट्रीय स्तरावरील श्रेष्ठ महिला उद्योजिका पुरस्कार देण्यात आला आहे. 27 एप्रिल रोजी झालेल्या या कार्यक्रमात श्रीमती कुंभार यांना सन्मानित करण्यात आले. या पुरस्कारासाठी संपूर्ण देशभरातून फक्त तीन महिलांची निवड करण्यात आली असून, कमल कुंभार या महाराष्ट्रातील एकमेव महिला उद्योजिका ठरल्या आहेत.
कमल कुंभार यांनी कडकनाथ कोंबडी पालनाच्या माध्यमातून उस्मानाबाद जिल्ह्यातील 3 हजार महिलांना रोजगार उपलब्ध करून दिला आहे (Employment Generation through Poultry Farming). दुष्काळाच्या कठीण परिस्थितीतही त्यांनी हार न मानता 5 एकर जमीन भाड्याने घेतली आणि कडकनाथ कोंबडी पालनाचा व्यवसाय सुरु केला. विशेष म्हणजे, त्यांच्या कडे स्वतःची एक गुंठाही शेतजमीन नसताना त्यांनी हा यशस्वी व्यवसाय उभारला आहे. कमल आणि त्यांच्या पतीने, विष्णू कुंभार यांनी गावातील 5 एकर जमीन वर्षाला 50 हजार रुपयांच्या भाड्याने 10 वर्षांसाठी घेतली आणि कुक्कुटपालन व्यवसायाला सुरुवात केली.
आणखी पाहा: flower farming: फुलशेतीचा यशस्वी प्रयोग: गजानन माहुरेंची यशोगाथा,आता कमवताय लाखों रुपये
कमल कुंभार यांनी महिलांना एकत्र करून ‘तनिष्क बचत गट’ या नावाने ‘कमल पोल्ट्री’ सुरु केली. या उपक्रमांतर्गत त्यांनी अंडी उबवणी केंद्र, मत्स्यबीज उत्पादन केंद्र, उस्मानाबादी शेळी पालन आणि प्रशिक्षण केंद्र यासारखे विविध प्रकल्प सुरु केले आहेत. कमल यांनी झाबुआ, मध्य प्रदेशातील आदिवासी भागात आढळणाऱ्या कडकनाथ कोंबडीच्या वाढत्या मागणीचा फायदा घेतला आणि या कोंबडीचा व्यवसाय उस्मानाबाद जिल्ह्यात रुजवला.
कडकनाथ कोंबडीचे विशेषत्व म्हणजे तिचा काळा रंग, पंख, मांस, आणि रक्त. आयुर्वेदिक महत्त्व असलेल्या या कोंबडीची मागणी मोठ्या प्रमाणात वाढत आहे. कमल कुंभार यांच्या पोल्ट्रीमध्ये सध्या 1000 कडकनाथ कोंबड्या आहेत, ज्यातून त्यांना दर महिन्याला दीड लाख रुपयांच्यावर उत्पन्न मिळते. त्यांनी जिल्ह्यातील महिलांना कुक्कुटपालन व्यवसायासाठी प्रेरित केले, त्यामुळे त्यांना घरबसल्या उत्पन्नाचे साधन मिळाले आहे.
कुक्कुटपालनासोबतच कमल कुंभार यांनी शेळीपालन, अश्व पालन, आणि ससा पालन करूनही लाखो रुपयांचे उत्पन्न मिळवले आहे. त्यांनी उस्मानाबाद जिल्ह्यातील शेतकऱ्यांना भाड्याने शेती घेण्याची नवीन संकल्पना ओळख करून दिली. त्यांच्या या कार्याची दखल घेत दिल्ली येथील CII (Confederation Of Indian Industry) ने देशातील तीन महिलांना श्रेष्ठ महिला उद्योजिका म्हणून निवडले, ज्यामध्ये तेलंगानाच्या जयम्मा भंडारी आणि पश्चिम बंगालच्या मनिका मुजुमदार यांचा समावेश आहे.
कमल कुंभार यांनी त्यांच्याजवळील शेतात शेततळ, ऍझोला चारा उत्पादन, आणि इतर उपक्रम राबवून त्यांच्या खर्चात बचत केली आहे. सध्या त्यांनी ससा पालनही सुरु केले आहे, ज्याची काळजी ते लहान मुलांप्रमाणे घेत आहेत. विष्णू कुंभार यांनी सर्व व्यवसायाची जबाबदारी पत्नी कमल यांच्यावर सोपवली, ज्यामुळे महिलांनीही स्वतःची ओळख निर्माण करण्याचा आदर्श त्यांनी घालून दिला आहे. कमल यांच्या यशाची मुळे त्यांच्या पतीने दाखवलेल्या विश्वासात आहे, ज्यामुळे त्यांनी अनेक आव्हानांवर मात केली आहे.
कमल या केवळ शेतातील कामच नाही तर घोडा सवारी करताना देखील गावकऱ्यांचे लक्ष वेधून घेतात. त्यांच्या या यशाबद्दल उस्मानाबाद जिल्हा परिषदेचे मुख्य कार्यकारी अधिकारी यांनी जिल्ह्याच्या गौरवाचा अभिमान व्यक्त केला असून, हा पुरस्कार इतर महिलांना प्रेरणा देईल असे मत व्यक्त केले आहे.
