Soyabin bhav हंगाम सुरू होण्यापूर्वीच सोयाबीनचे भाव जोरदार पडले; शेतकऱ्यांना मदतीची गरज..
मध्य प्रदेशातील सोयाबीनच्या भावाने 10 वर्षे जुना भाव गाठला आहे. मुंबईमध्ये सोयाबीनचा भाव 3500 ते 4000 रुपये प्रति क्विंटल आहे, जो सोयाबीनच्या एमएसपीपेक्षाही कमी आहे. हंगाम सुरू होण्यापूर्वीच दर कोसळल्याने शेतकऱ्यांची चिंता वाढली आहे.
मध्य प्रदेशात सोयाबीनचे भाव 10 वर्षे जुन्या पातळीवर पोहोचले आहेत. राज्यातील बाजारपेठेत 3500 ते 4000 रुपये प्रतिक्विंटल दराने सोयाबीनची विक्री होत आहे. हंगाम सुरू होण्यापूर्वीच सोयाबीनचे दर घसरल्याने शेतकऱ्यांची चिंता वाढली आहे. राज्यातील मंडईंमध्ये सोयाबीनचा भाव किमान आधारभूत किमतीपेक्षा (एमएसपी) खाली आहे. आगामी खरीप पणन हंगामासाठी केंद्र सरकारने सोयाबीनसाठी 4850 रुपये प्रति क्विंटल इतका एमएसपी निश्चित केला आहे. म्हणजेच प्रति क्विंटल 1000 ते 1300 रुपयांचे थेट नुकसान शेतकऱ्यांना होत आहे.
उत्पादन खर्च काढणे कठीण होत आहे
खरीप मार्केटिंगसाठी किमान आधारभूत किंमत (MSP) ठरवण्यासाठी केंद्र सरकारच्या कृषी खर्च आणि किंमती आयोगाच्या (CACP) अहवालावर आधारित कृषी खर्च आणि किंमत आयोगाच्या (CACP) अहवालानुसार 2024-25 च्या हंगामात सोयाबीनचा उत्पादन खर्च 3261 रुपये प्रति क्विंटल असताना शेतकऱ्यांना 3500 ते 4000 रुपये प्रति क्विंटल दराने विकला जात आहे. सोयाबीन प्रोसेसर्स असोसिएशन ऑफ इंडिया (SOPA) च्या आकडेवारीनुसार, 2013-14 मध्ये सोयाबीनची सरासरी किंमत 3823 रुपये प्रति क्विंटल होती, जी सध्याच्या किमतीच्या जवळपास आहे.
मध्य प्रदेश काँग्रेसच्या शेतकरी सेलचे अध्यक्ष केदार शंकर सिरोही यांनी ग्रामीण आवाजला सांगितले की, सोयाबीनची लागवड शेतकऱ्यांसाठी तोट्याचा सौदा ठरत आहे. राज्यातील मंडईत शेतकऱ्यांना मिळणारा सोयाबीनचा भाव एमएसपीपेक्षा कमी आहे. ते म्हणाले की, सोयाबीनचे दर 30 टक्क्यांपर्यंत घसरले आहेत. गतवर्षी यावेळी सोयाबीनचा भाव सुमारे 5000 रुपये होता, मात्र आता हा भाव 3500 रुपयांच्या आसपास घसरला आहे.
केदार सिरोही म्हणाले की, राज्यात एमएसपीवर सोयाबीनची खरेदी नाममात्र आहे, तर मध्य प्रदेश हे सोयाबीनचे सर्वाधिक उत्पादन करणारे राज्य आहे. ते म्हणाले की, यंदा राज्यात सोयाबीनचे चांगले उत्पादन होण्याची अपेक्षा आहे. मात्र हंगाम सुरू होण्यापूर्वीच भावात झालेली घसरण ही शेतकऱ्यांसाठी मोठी चिंतेची बाब आहे. भाव असेच घसरत राहिल्यास शेतकऱ्यांना सोयाबीनची लागवड सोडून द्यावी लागेल, असे ते म्हणाले.
📌 आणखी पाहा: Aajcha SonyaCha Bhav: शेअर बाजारात खळबळ, जाणून घ्या आजचा सोन्याचा भाव
आयात शुल्कात कपात केल्याने अडचणी वाढल्या
सिरोही म्हणाले की, सोयाबीनच्या किमती घसरण्याचे एक प्रमुख कारण म्हणजे आयात शुल्कात झालेली कपात. यापूर्वी सोयाबीन रिफाइंड तेलावरील आयात शुल्क 32 टक्के होते, ज्यामुळे आयात कमी झाली. मात्र आता ते 12.5 टक्के करण्यात आले आहे, त्यामुळे इतर देशांतून स्वस्त दरात आयात वाढली असून देशांतर्गत बाजारपेठेतील सोयाबीनची मागणी कमी झाली आहे. याशिवाय आंतरराष्ट्रीय बाजारपेठेत अर्जेंटिना, ब्राझील, अमेरिका या देशांच्या वाढत्या वर्चस्वाचाही परिणाम भारतीय सोयाबीनच्या मागणीवर झाला आहे.
जागतिक स्तरावर, अर्जेंटिना, ब्राझील आणि अमेरिका हे सर्वात मोठे सोयाबीन उत्पादक देश आहेत, त्यांचा एकूण बाजार हिस्सा सुमारे 95 टक्के आहे. त्या तुलनेत भारताचा वाटा केवळ अडीच ते तीन टक्के आहे. भारत प्रामुख्याने युरोपला सोयाबीन निर्यात करतो, परंतु आंतरराष्ट्रीय बाजारपेठेत प्रमुख उत्पादक देशांचा वाढता प्रभाव भारतीय सोयाबीनच्या मागणीवर नकारात्मक परिणाम करत आहे. गेल्या वर्षी या देशांमध्ये कमी उत्पादनामुळे सोयाबीनचे दर समाधानकारक होते, मात्र यंदा चांगले उत्पादन होण्याची शक्यता असल्याने भाव आणखी घसरण्याची शक्यता आहे.
किसान सत्याग्रह मंचचे संस्थापक सदस्य शिवम बघेल यांनी ग्रामीण आवाजाला सांगितले की, सोयाबीनचे भाव 10 वर्षांच्या जुन्या दरावर आले आहेत. ते म्हणाले की, 2013-14 मध्ये जे भाव मिळत होते त्याच भावाने आज शेतकऱ्यांना सोयाबीन विकावे लागत आहे. ते म्हणाले की, सोयाबीनचे दर गेल्या काही वर्षांत सातत्याने घसरत आहेत. दरवर्षी हंगामापूर्वी भाव कमी होतात मात्र यंदा भाव 3500 रुपये प्रतिक्विंटलपर्यंत घसरल्याने शेतकऱ्यांना उत्पादन खर्च काढणे कठीण झाले आहे. या नुकसानीतून शेतकऱ्यांना वाचवण्यासाठी सरकारने लवकरात लवकर ठोस पावले उचलावीत, असे आवाहन त्यांनी केले आहे.
